Бір сәт дәстүрге үңілсек...

Выпуск - №33-34 (429-430)   :   27.08.2020
246

Қаламыздағы мәдениет және тілдерді дамыту бөліміне қарасты орталықтандырылған кітапхана жүйесінің қызметкерлері «Дәстүр мен ғұрып» арнайы жобасын жүзеге асырып келеді.

Аталмыш жобаның аясында мерзімді басылым беттерінен халқымыздың ұмыт бола бастаған ұлттық киімдерін, ұлттық тағамдарын, қолөнер мен әдет-ғұрпын, наным-сенімдерін және халқымыздың тәрбиелік, даналық қасиетін насихаттауды мақсат етіп, оқырмандарға ақпарат жеткізіп отырады. Яғни қазақ халқының құндылықтары мен ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келе жатқан асыл қасынасы жайлы ой толғауды қалалық орталықтандырылған кітапхана жүйесі тоқтатқан емес. Осы тұста қазақтың ұмыт бола бастаған салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарын мектеп оқытушылары мен оқушыларына облысымыздың білім беру бағытындағы «Учительская плюс» газеті оқырмандарының назарына ұсынбақпын.

Әр ұлттың даму кезеңінде ерте кезден қалыптасқан әдет-ғұрпы мен салт-дәстүрі бар. Сол арқылы халықтың тұрмыс-салты, мінез-құлқы, ерекшеліктері мен дүниетанымы көрінеді. Ғасырлар бойы бірге жасап келе жатқан ырым-тыйымдар халқымыздың өмірінде, тұрмыс-тіршілігінде, әдет-ғұрпында кеңінен көрініс тауып отырады. Сол арқылы баланы тәрбиелеу, орынсыз қылық, теріс мінез-құлықтан тыйылу сияқты нәрселер ұлтымыздың рухани санасында әлі күнге дейін сақталып келеді.

Мәселен ұшықтау – қазақ емшілерінің дәрі-дәрмекпен емдеу барысында қосымша жасайтын рухани ем-домдарының бір түрі. Алайда ауру-сырқау түрлеріне қарай, оларды ұшықтау тәсілдері де түрліше болады. Олар «жер ұшық», «су ұшық», «от ұшық», «қағу», «түшкіру», «ойнау» сияқты бірнеше түрге бөлінеді. Мысалы белгілі бір тамақ немесе иістен ұшынған, тынысы тарылған және басы ойнамалы ауыратын адамдарды тіке «су ұшықпен», кейбір салмақтырақ науқастарды дәрі-дәрмекпен емдеуге ұштастырып, «жер ұшық» жасайды. Яғни науқас адамды дымқыл, таза жерге жығып, кем дегенде үш рет аунатып алады. (А.Нүсіпоқасұлы «Тал бесіктен жер бесікке дейін», А – 2014).

Ал аластау – ырымға жатады. Шамандық наным-сенімнен қалған. Ол арқылы көз бен тіл тисе, оны қайтаруға болады деп сенеді. Ауру-сырқау мен үй-жайды да бәле-жаладан аластау арқылы тазалайды. Үй-ішін аластауға қазақтар ертеден бастап адыраспанды, аршаны пайдаланған. Екіншісін үйдің кез келген бұрышына іліп қойған. Егер үйге көз тиген болса, адыраспанды немесе аршаны табаға салып тұтатып, түтінімен бүкіл үйді аластап, есіктерді жауып қойған. Бүгінде жаңа үйге кірген кезде үйді аластау әдетке айналған. Осындай рухани бай, тәрбиелік мағынасы зор мұраны келешек ұрпаққа жеткізу, насихаттау – ұлттығымызды сақтауға зор септігін тигізеді.

Шынар МАКАНОВА,
Н.Островский атындағы
қалалық кітапхананың
мемлекеттік тілдегі әдебиеттер
бөлімінің кітапханашысы,
Қостанай қаласы

 

Реклама

Я никогда не учу своих учеников, я пытаюсь только обеспечить условия, в которых они смогут учиться. Учителю необходимо узнать об интересах ученика, увидеть в нём потенциал и бросить все силы на его развитие. Причём сделать это так, чтобы ребёнок хотел учиться и мог это делать. 

"К педагогическому делу надо призывать, как к делу морскому, медицинскому или тому подобным, не тех, которые стремятся только обеспечить свою жизнь, а тех, которые чувствуют к этому делу и к науке сознательное призвание и предчувствуют в нём своё удовлетворение, понимая общую народную надобность".