Өтей батырдың портреті музей қорына табысталды

Қостанай облыстық тарихи-өлкетану музейі қорына XVIII ғасырда өмір сүрген Өтей батырдың кескіндемелік портреті табысталды. Музейдің бейнелеу өнері бөлімінде өткен сәні мен салтанаты жарасқан шараға батырдың ұрпақтары мен зиялы қауым өкілдері қатысты.

1714 жылы Торғайда, Тобыл бойында дүниеге келген Өтей батыр – Қазақстан тарихында ойып тұрып орын алар алып тұлғалардың бірі. Еділ бойы қалмақтары қазаққа шабуыл жасап, Ойыл өзеніне дейінгі жерді алғанда, Орта жүзден Кіші жүзге келген әскер қолын осы Өтей батыр басқарған. Оны көмекке қолбасшы Шақшақ Жәнібек аттандырған. Кіші жүздің Қызылқоға жерінде үлкен соғысқа қатысып, не бары 35 жасында қаза тапқан. Ұрпақтары ақылдаса келе, батыр бабамыздың суретін салғызу ісін ҚР Суретшілер Одағының мүшесі, танымал мүсінші Сапарбек Ұзақовқа сеніп тапсырған.

– Тоғыз портрет салынды. Олар Астана қаласындағы ҚР ұлттық музейіне, ҚР Қарулы күштерінің Әскери-тарихи мұражайына, біздің Қостанай облыстық тарихи-өлкетану музейіне, Алматыдағы ҚР Мемлекеттік Орталық мұражайына, Арқалық, Амангелді, Торғайдың Қызбел мұражайларының қорына табысталмақ. Және тағы екі портретті Атырау облыстық музейіне береміз, – дейді батыр ұрпағы Марат Якупов.

Портреттің ұзындығы – 1 метр болса, ені 80 сантиметр. Кескіндемелік портрет авторлық құқықпен бекітілген. Патент Өтей батыр ұрпақтарының атында. Портреттің авторы Сапарбек Ұзақұлының айтуынша, батырдың бейнесін шығару оңай болмаған. Қазақ шежіресінің ауызша деректерімен қатар Зиябек Қабылдиновтың басшылығындағы Ш.Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институтының «Қазақстан тарихы. Энциклопедия» атты осыдан екі жыл бұрын жарыққа шыққан 3 томдығындағы деректер де негізге алынған.

– Энциклопедияның әр томына екі мыңдай мақала енгізілген. Еліміздің тарихында өзіндік із қалдырған тұлғалардың ғұмырнамасы жазылған мақалаларға басымдық берілген. Біздің Өтей бабамыз туралы дерек үшінші томындағы 216-бетте келтірілген. Сондықтан оны портреттің паспорты десек болады, – дейді Марат Якупов.

Өтей батырдың жерленген жерін 2007 жылы Атырау облысының Қызылқоға ауданында экономика ғ.д., академик Кәрбоз Жапаровтың басшылығымен бірер азаматтар тауып, зерттеген. Елге оралған соң, арнайы комитет құрылып, ұйымдастыру жұмыстары да жүргізілген. Соның нәтижесінде арнайы делегация Атырау облысына барып, Өтей батырдың басына Тараздың қызыл гранитетінен үлкен ескерткіш орнатқан.

Тағылымды шара барысында ақын Серікбай Оспанұлы, философия ғ.д., профессор Қалқаман Жақып, профессор Алмасбек Әбсадық, облыстық мәдениет басқармасының басшысы Құралбек Атамұратов сөз сөйлеп, игілікті істің маңызына тоқталды.

– Жерінің көлемі жағынан Қазақстан дүние жүзіндегі ең ірі мемлекеттердің қатарында. Осы кең даламыздың тұтастығын сақтап қалу жолында батырларымыздың сіңірген еңбегі зор. Ұрпақтары ретінде, олардың ерлік істерін насихаттап отыруымыз қажет. Бұл еліміздің тұтастығы мен бірлігі үшін қажет мәселе. «Адам ұрпағымен мың жасайды» дейді ғой. Сондықтан да бұл – өте құптарлық іс деп ойлаймын, – деп түйіндеді сөзін Алмасбек Ахметұлы.

Жамал ШАУКЕН,
суретті түсірген автор