Жасанды интеллекттің білім беру жүйесіне ықпалы

Жасанды интеллект – бұл адамзаттың ақыл-ойын жаңғырту арқылы болашақтың әлемін құруға мүмкіндік беретін қуатты құрал, ол білім мен мүмкіндіктердің шекарасын кеңейтіп, жаңа дәуірдің есігін ашады.

Қазіргі кезде технологиялар әлемді өзгертуде, ал білім беру саласы осы өзгерістердің алдыңғы қатарында тұр. Көптеген елдер мен білім беру мекемелері жасанды интеллект технологияларын енгізу арқылы білім сапасын арттыруға, оқушылардың нәтижелері мен оқыту әдісін жақсартуға ұмтылып келеді. Жасанды интеллект (ЖИ) – бұл күндері өміріміздің ажырамас бөлігіне айналған және үздіксіз дамып келе жатқан технология екені белгілі. Егер қазіргі уақытта ЖИ негізінде түрлі оқу платформалары, жеке оқу жоспарлары, тестілеу жүйелері және виртуалды ассистенттер кеңінен қолданылып жатса, болашақта бұл технологиялар білім беру процесін қалай өзгертеді?
Қазіргі уақытта білім беру жүйесі ортақ стандарттарға негізделген. Оқушыларға бірдей оқу жоспарлары мен материалдар ұсынылады, алайда әрбір баланың оқу қабілеті мен жылдамдығы әртүрлі. Аталмыш мәселені шешуде ЖИ ерекше рөл атқарады. Себебі, ол оқушылардың білім деңгейін, оқу қарқынын және де қызығушылықтарын талдай отырып, әрқайсысына жеке оқу жоспарларын құруға мүмкіндік береді. Яғни, оқушылардың күшті және әлсіз жақтарын анықтап, оларға сәйкес тапсырмалар мен жаттығуларды таңдауға жол ашады. Нәтижесінде, білім беру тиімділігі артып, әр оқушының мүмкіндіктерін барынша іске асыруға жағдай жасалады. Осылайша, ЖИ мұғалімдердің жұмысын жеңілдетіп, әр балаға көбірек назар аударуға мүмкіндік береді. Бұл оқушылардың білім сапасын арттырып қана қоймай, олардың оқуға деген ынтасын да күшейтеді.
Болашақта білім алу мектеп немесе университет қабырғасымен ғана шектелмейді. Жасанды интеллект білім беру саласында оқытудың үздіксіздігін қамтамасыз етіп, уақыт пен кеңістік шектеулерін жояды. ЖИ негізіндегі онлайн платформалар арқылы оқушылар мен студенттер кез келген уақытта, кез келген жерде білім ала алады. Мұндай жүйе әр адамның өз қарқынында білім алуына мүмкіндік беріп қана қоймай, қосымша ресурстар мен материалдарды пайдалануға жағдай жасайды. ЖИ жүйелері оқушының жетістіктерін бақылап, қажет болған жағдайда оның оқуын түзетіп отырады. Мәселен, егер оқушы белгілі бір тақырыпты меңгеру барысында қиындыққа тап болса, ЖИ оны анықтап, тиісті материалдармен қамтамасыз етеді. Аталған тәсіл білім алудың шектеулерін жойып, оқушыға ыңғайлы жағдайда білім алуға мүмкіндік береді.
Жасанды интеллект мұғалімдердің жұмысын жеңілдетіп қана қоймай, олардың рөлін жаңаша қалыптастыруы мүмкін. ЖИ технологиялары оқушылардың тест нәтижелері мен тапсырмаларын автоматты түрде бағалап, жеке қажеттіліктерін анықтауға мүмкіндік береді. Бұл мұғалімдердің уақытын үнемдеп, оқушылармен тереңірек және шығармашылық бағытта жұмыс істеуіне жағдай жасайды. Сондай-ақ, ЖИ мұғалімдерге оқыту әдістерін әртараптандыруға және жаңа тәсілдерді енгізуге мүмкіндік береді. Дегенмен, ЖИ мұғалімдердің орнын толық алмастырмайды. Ол оқу процесін ұйымдастыруда көмекші құрал қызметін атқарады. Ал, мұғалімдер болса оқушылардың мотивациясын арттыру, әлеуметтік дағдыларды дамыту және эмоциялық қолдау көрсету сияқты маңызды аспектілерде басты рөл атқарады. ЖИ адамның эмоциялық және әлеуметтік қырларын алмастыра алмайды.
Жасанды интеллект білім беру саласында оқушылардың оқу нәтижелерін бағалау тәсілдерін түбегейлі өзгертуі мүмкін. Бүгінде білім деңгейін тексеруде көбінесе тесттер мен емтихандар қолданылады. Алайда, бұл әдістер оқушының шынайы білімін толық көрсетпеуі мүмкін. ЖИ осы процесті дәлірек және әділеттірек етуге мүмкіндік береді. Ол оқушылардың әртүрлі тапсырмалар мен жаттығуларды орындау кезінде жинаған деректерін талдап, олардың білім деңгейін тереңірек бағалай алады. Бұл тәсіл оқушылардың оқу барысындағы күшті және әлсіз жақтарын анықтауға да көмектеседі. Сондай-ақ, ЖИ оқушылардың сұрақтарына жылдам жауап беріп, оларға қажетті кері байланыс ұсына алады. Мұндай әдіс оқыту процесінің тиімділігін арттырып, оқушылардың білім алу жылдамдығын жоғары деңгейде сақтап тұруға мүмкіндік береді. Жасанды интеллекттің бағалау жүйесіне енгізілуі білім беру сапасын жақсартып, әр оқушының жеке қажеттіліктеріне бағытталған әділ әрі икемді бағалау жүйесін қалыптастырады.
Жасанды интеллект білім беру мазмұнын жаңартудың жаңа мүмкіндіктерін ұсынады. Оның көмегімен мультимедиялық контенттер жасау және интерактивті оқу материалдарын дайындау процесі айтарлықтай жеңілдей түседі. Сондай-ақ, ЖИ виртуалды шындық (VR) және кеңейтілген шындық (AR) технологияларымен үйлесе отырып, оқыту процесін қызықты әрі тиімді етеді. Мысалы, тарих немесе биология сабақтарында оқушылар тек кітаптар мен суреттерге қарап қана қоймай, VR технологиясы арқылы көне дәуірлерге саяхат жасап, сол заманды «сезіне» алады. Биология сабағында тірі ағзалардың күрделі процестерін көзбен көріп, толық түсінуіне мүмкіндік туады. Бұл білім алуды қызықты етіп қана қоймай, материалды тереңірек меңгеруге септігін тигізеді. Жасанды интеллект жүйелері білім беру саласында оқушылардың деректерін жинап, өңдеуге қабілетті. Алайда, бұл процессте деректердің құпиялығын сақтау басты міндет саналады.
ЖИ технологияларының жауапкершілікпен қолданылуы – білім беру процесінің сапасын арттырып қана қоймай, оқушылардың құқығын сақтауға да кепілдік береді. Бұл технологияның пайдасын көргісі келетін барлық тараптар үшін сенімділік пен ашықтық маңызды болып қала береді. Жасанды интеллект білім беру саласын революциялық тұрғыда өзгертетін қуатты құрал бола алады. Жеке тұлғаға бейімделген оқыту, үздіксіз білім алу мүмкіндіктері және мұғалімдер рөлінің трансформациясы – осының барлығы болашақта білім беру тәжірибесін сапалы жаңа деңгейге көтеретін өзгерістер. ЖИ оқушылардың білім алу процесін оңтайландырып, олардың қажеттіліктеріне сәйкес оқу жоспарларын құруға мүмкіндік береді. Алайда, ЖИ технологияларын енгізу кезінде этикалық және қауіпсіздік мәселелерін шешу аса маңызды. Болашақта жасанды интеллект білім беру жүйесін жетілдіріп, жаңа мүмкіндіктердің көкжиегін кеңейте түсуге қауқарлы күшке айналады.

Алтынай СЕРІКОВА,
№15 ЖББМ ағылшын
тілі пәнінің мұғалімі,
Қостанай қаласы